Werking
Er zijn vandaag 88 erkende SHM’s. SHM’s kunnen vrij bepalen welke activiteiten zij willen aanbieden. Dat kunnen huur- en/of koopactiviteiten zijn. 79 SHM’s bouwen, of kopen en verbouwen, woningen om die dan vervolgens te verhuren aan gezinnen die aan de voorwaarden van het sociale huurstelsel voldoen (huuractiviteiten). Deze voorwaarden zijn opgenomen in Boek 6 (sociale huur) van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021. Sommige van die 79 SHM’s en de 9 andere SHM’s, bouwen ook sociale woningen om te verkopen aan gezinnen die voldoen aan bepaalde voorwaarden zoals inkomen en onroerend bezit (koopactiviteiten). Sommige van deze SHM’s vervullen daarnaast, voor de toekenning van hypothecaire leningen aan sociale tarieven, de functie van tussenschakel tussen de VMSW/VWF en sociale ontleners.
Binnen hun werkingsgebied beschikken SHM’s over de volgende opdrachten:
-
De woonvoorwaarden van de woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden verbeteren, inzonderheid van de meest behoeftige gezinnen en alleenstaanden, door te zorgen voor een voldoende aanbod van sociale huurwoningen of sociale koopwoningen, eventueel met inbegrip van gemeenschappelijke voorzieningen, met aandacht voor hun integratie in de lokale woonstructuur;
-
Bijdragen tot de herwaardering van het woningbestand, door ongeschikte woningen of ongeschikte gebouwen te renoveren, te verbeteren en aan te passen of ze zo nodig te slopen en te vervangen;
-
Gronden en panden verwerven voor de realisatie van sociale woonprojecten en de terbeschikkingstelling van sociale kavels.
De financiering van de woningen gebeurt in hoofdzaak door leningen die de overheid (via de VMSW) verleent. De VMSW biedt een -1%-lening (FS3-lening) en voordelige marktconforme leningen. Daarnaast kan een SHM onder bepaalde voorwaarden ook aanspraak maken op de gewestelijke sociale correctie (GSC). In principe wordt verwacht dat de SHM alle kosten kan dekken dankzij de FS3-financiering. Alleen wanneer uit de GSC-berekening blijkt dat de kasstromen in het jaar van de GSC-berekening negatief zijn, kent de VMSW een subsidie toe: de GSC. Een SHM kan zo een tegemoetkoming krijgen om het verschil tussen de totale geobjectiveerde huur-en andere inkomsten en de totale geobjectiveerde uitgaven op te vangen. Tot slot zijn er voor SHM’s ook nog verschillende specifieke subsidies of fiscale kortingen. Het geheel van deze subsidies maakt het voor de SHM’s mogelijk om de woningen te verhuren aan sociale huurprijzen en hun eigen werking te financieren.
SHM’s hebben geen regelgevend afgebakende werkingsgebieden. Een SHM kan dus in elke gemeente van Vlaanderen actief zijn. In de praktijk is het wel zo dat er op basis van aandeelhouderschap, historische werkingsgebieden, activiteittype, herenakkoorden en dergelijke meer wel werkingsgebieden afgebakend worden, maar de SHM blijft zelf bepalen in welke gemeenten zij als SHM activiteiten (huur- of koopactiviteiten) wil aanbieden. Dit kan bovendien op eenvoudige aanvraag van de SHM aangepast worden op de website van de VMSW. Hierdoor hebben de SHM’s in de praktijk (deels of zelfs geheel) overlappende werkingsgebieden.